Sommige kinderen willen in hun vrije tijd vooral met hun handen werken, dingen maken of uitvinden... Waar vroeger grootouders in hun werkplaats zorgden voor technische ontdekkingen, neemt het STEM (Science-Technologie-Engineering-Mathematics) atelier die rol nu over. Rik Hostyn is de bezieler van het STEM-initiatief. De academie brengt jongeren van 10-12 jaar in contact met techniek en programmeren. Rik zijn doel is dan ook om de passie voor STEM en techniek door te geven aan de volgende generatie.
Wat is STEM juist?
"STEM staat voor Science - Technology - Engineering - Mathematics. In het Nederlands: exacte wetenschappen, techniek/technologie, ontwerp/ingenieurswezen en toegepaste wiskunde/coderen. Het gaat dus niet om 'spraak-stem' of een 'verkiezingsstem'."
Hoe is het STEMatelier ontstaan en wat is het uiteindelijke doel?
"Tijdens mijn loopbaan heb ik onder meer de Techniekacademie opgestart in Zwevegem (2014), aanvankelijk met 12 sessies op woensdagmiddag. Later groeide dit uit tot 107 gemeenten - de eerste en grootste STEM-academie in Vlaanderen.
Sinds mijn pensioen blijft mijn passie voor STEM groot. Daarom ben ik in augustus 2024 gestart met het STEM-atelier Zwevegem: 29 sessies op zaterdagochtend en 2 weekkampen. Wij zijn uniek in Vlaanderen omdat kinderen een heel schooljaar met STEM bezig kunnen zijn (niet tijdens de vakantieperiodes). Het doel is jongeren in contact brengen met STEM; techniek en programmeren in het bijzonder. Het kan een hobby worden, voor anderen een studiekeuze of zelfs een latere loopbaankeuze."
Hoe slaag je erin kinderen te enthousiasmeren?
"Kinderen kunnen in hun vrije tijd kiezen voor sport, kunstacademie of ballet. Maar sommigen willen vooral met hun handen werken, dingen maken of uitvinden. Dat kan bij ons. Waar vroeger grootouders of een werkplaats zorgden voor die technische ontdekkingen, neemt het STEMatelier nu die rol over. We bouwen en programmeren met LEGO-technics, werken met hout, mechanica, elektronica, 3D-printen enzovoort."
Is er succes? Hoe evolueren de inschrijvingen?
"Ons eerste kamp had 12 deelnemers, het
laatste kamp was volledig volzet met 20
kinderen.
Het eerste jaar STEMatelier telde 19
deelnemers, dit jaar zijn het er 20 met
5 op de reservelijst.
Op jaarbasis bereiken we zo'n 20
kinderen via het STEMatelier en 40
kinderen via de
LEGO-techniek-STEM-kampen."
Voor welke leeftijd is het STEMatelier bedoeld?
"Vooral
voor kinderen van 10 tot 12 jaar (5de en
6de leerjaar). De kampen zijn voor 10
tot 14 jaar.
Ons nieuwe project, "STEM-Molen", richt
zich op 12- tot 15-jarigen.
Het is de ideale leeftijd: jongeren zijn
dan erg ontvankelijk voor STEM.
Onderzoek, zoals de internationale
Rose-studie, bevestigt dat."
Wat merk je bij de kinderen die deelnemen?
"Ze zijn nieuwsgierig, creatief, onderzoekend en probleemoplossend ingesteld. Wij stimuleren die eigenschappen in elke sessie."
Wat doen de kinderen concreet tijdens een sessie?
"Dit jaar werken ze o.a. met
LEGO-technics challenges,
LEGO-spike-robot (programmeren), bouwen
ze een periscoop in hout,
coderen ze met micro:bit, maken ze een
elektronische zaklamp, tekenen en
printen ze 3D-objecten, LED-generator,
luciferhuisje ...
Vorig schooljaar was er ook een
alarmkoffer, windmolen, katrollen,
zonnewagentje ...
Daarnaast nemen we deel aan de
internationale First Lego League, waar
teams opdrachten uitvoeren met
LEGO-robots op een grote tafel
met LEGO-objecten in een wereldwijd
thema. In de regiowedstrijd bij VIVES
nemen zo'n 40 teams deel. De beste mogen
naar de landenfinale."
Kan je een concreet voorbeeld geven van een project?
"Vandaag bouwen de kinderen een Small
Ball Rotating System:
een systeem waarbij een balletje rondjes
blijft maken. Eerst bouwen ze dit
manueel, daarna automatiseren ze het met
motoren, sensoren en programmering.
Elke ronde wordt geteld en weergegeven
op een display, met een geluidje erbij.
Later kan er zelfs gestart en gestopt
worden met een afstandssensor."
Wat als een kind nog niets van techniek kent?
"Geen probleem. We beginnen altijd met
de basis. Kinderen die al een jaar
meegedaan hebben, helpen vaak de
nieuwelingen.
Bovendien werken we met duidelijke
handleidingen, voorbeelden en
begeleiding door drie coaches per
sessie."
Wie begeleidt de sessies?
"De kampen worden begeleid door
studenten, die vooraf een opleiding
krijgen van mij.
Het STEMatelier zelf draait op 9
enthousiaste gemotiveerde
jonggepensioneerden, onder wie enkele
ingenieurs.
Allemaal vrijwilligers met ervaring in
STEM/techniek en het begeleiden van
jongeren (bv. coach bij de
Techniekacademie)."
Zijn er kinderen die later STEM-richtingen kiezen?
"Het STEMatelier bestaat nog maar kort,
dus dat zien we nog niet concreet.
Maar Vlaams onderzoek toont aan dat
jongeren na STEM-ervaring vaker kiezen
voor een hogere STEM-opleiding.
Bij VIVES-Technology is het aantal
studenten met 23% gestegen over 2 jaar.
Veel kinderen die vorig jaar deelnamen,
vertelden me dat ze "goesting" hebben om
in het secundair een STEM-richting te
kiezen."
Hoe zie je de toekomst van STEM?
"De nood aan STEM-profielen in
Vlaanderen blijft hoog, vooral in de
industrie. Er zijn veel open vacatures.
Het Vlaams STEM-actieplan en
initiatieven zoals www.stemindevrijetijd.be zijn
daarom essentieel."
Is het financieel haalbaar?
"We zijn gestart zonder budget (dus met
eigen middelen), maar kregen al snel
steun van de gemeente Zwevegem,
de Stichting Dirk Frimout, hogeschool
VIVES en de Zwevegemse vereniging
Zwever. Sinds dit schooljaar krijgen we
ook steun van VLAIO.
Toch mag de ondersteuning van Zwevegem
zeker nog groeien.
Voor sommige kinderen is er een
verminderd inschrijvingsgeld via het
Huis van het Kind en onze toelage. Alle
info staat op www.stematelier.be."
Tot slot: wie ben jij zelf?
"Ik ben industrieel ingenieur
elektronica. Ik was docent en
opleidingscoordinator bij hogeschool VIVES Technology,
later hoofd van de cel
Wetenschapscommunicatie. Ik startte de
Techniekacademie (107 gemeenten),
de Vlaamse STEM-Olympiade (op zijn
hoogtepunt 64.000 deelnemers), en vele
andere STEM-projecten.
Ook bij de Belgische First Lego League
en Coderdojo Zwevegem was ik actief.
STEM en techniek zijn mijn passie - en
die passie wil ik doorgeven aan de
volgende generatie!"
